» Şap Hastalığından Korunma ve Kontrol

Şap hastalığı virusu enfekte hayvanlar ile hastalığa hassas hayvanlar arasında direkt temasla, et, süt vb. ile, hava yolu ile, araçlarla bulaşır. Kontrol tedbirlerinin amacı bu anlamda bulaşmanın önlenmesidir.
Böyle bir hastalıkla karşılaşılınca alınacak tedbirler nelerdir? Öncelikle bölgenin ve her türlü ekipmanın sıkı bir dezenfeksiyonu sonrasında uygulanabilecek üç method vardır ki bunlar; aşılama, aşılama ve kesim, sadece kesim. Aşılama hastalığın endemik olduğu Arjantin, Brezilya, Fransa, İtalya ve Afrika'nın bazı bölgelerinde, aşılama ve kesim metodu Danimarka, İsveç, İsviçre, Hollanda, Meksika gibi ülkelerde uygulanmıştır. Kesim politikası İngiltere, Kanada, A.B.D., Norveç gibi ülkelerde uygulanmıştır.
Hayvan hareketlerinin önlenmesi en etkili tedbirlerden biridir. İnsanların enfekte çiftlikleri ziyareti önlenmelidir. Hayvan taşıyan araçlar etkili ve uygun dezenfektanlar ile dezenfekte edilmelidir.
Enfekte hayvanların kesimi virus üretimini durdurur ve bulaşma zincirini kırar. Bu hastalık insidensinin düşük olduğu ülkelerde uygulanırsa ekonomik olacak bir metottur.

Şap Mihrakı Durumunda Alınacak Tedbirler;

1. Hijyen kuralları ile beraber kesim metodu,
Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlar öldürülür yakılarak veya gömülerek imha edilir. Kontamine malzemeler, et, süt vb. ürünler imha edilir. Bu işlemler dezenfeksiyon dahil sıkı hijyen kuralları ile beraber aşılamanın uygulanmadığı ülkelerde (İngiltere gibi) uygulanmaktadır.
2. Kesim ve mihrakların çevresinde aşılama ve hijyen kuralları
Hastalığın kontrol altına alındığı ülke ve bölgelerde yıllık aşılama olmaksızın enfekte hayvanlar ve şüpheliler karantinaya alınır. Enfeksiyon bölgesinin çevresindeki hayvanlar aşılanırlar. Bölgenin sıkı bir dezenfeksiyonu yapılır.
3. Sığır populasyonunun yıllık aşılaması
Hedef populasyonunun en az % 80 'nin şap hastalığına karşı aşılanarak yeterli korumanın sağlanabilmesi amacıyla yılda iki dönem şeklinde ypoğun koruyucu aşılama kampanyaları sürü bağışıklığını sağlamaktadır.

Şap Hastalığı'na Karşı Önlemler

Şap hastalığının mücadelesinde alınacak önlemler iki yönden ele alınabilir.

1.Hastalık çıkmadan önce alınacak tedbirler:

• Duyarlı hayvanlara şap aşısının periyodik olarak uygulanması, 
• Yeni alınan hayvanlara şap aşısı yapılıp yapılmadığına dikkat edilmesi, 
• Yeni alınan hayvanlara diğer hayvanlardan ayrı bir yerde karantina uygulanması (20 gün), 
• Pazarda satılacak veya başka bir yere nakil edilecek hayvanlara en az 15-20 gün önceden şap aşısının yapılması ve Veteriner sağlık raporunun alınması, 
• Ahırların girişlerinde bulundurulması gerekli paspasların veya giriş havuzlarının devamlı olarak sodyum türevleri, sülfamik asit, fosforik asit,aktif iyot,asetik asit,dörtlü amonyum bileşikleri vb. dezenfektan maddelerle muamele edilmesi, 
• Ahırlara hayvan bakıcılarından başkalarının sokulmaması, 
• Hayvan bakıcılarının özel elbise ve ayakkabı ile ahıra girmelerinin sağlanması, bakıcıların diğer ahırlardan uzak tutulması. 
• Sağımdan önce ellerin ve sağımda kullanılacak malzemelerin temizliğine dikkat edilmesi, uygun dezenfeksiyonun yapılması
• Şüpheli vakalarda Veteriner Hekim'den bilgi alınması. 

2. Hastalık çıktıktan sonra alınacak önlemler:

• Hastalıktan şüpheli hayvanların derhal ayrı bir yere alınması, 
• Ahırların dezenfeksiyon işleminin düzgün olarak yapılması,
• Ahırlara giriş çıkışların yasaklanması, ilgililere haber verilmesi, 
• Ahıra veya çiftliğe izinsiz kimsenin sokulmaması, 
• Araçların çiftliğe girişinin engellenmesi, 
• Yem, saman, altlık gibi malzemelerin giriş çıkışına izin verilmemesi, 
• Hasta hayvandan bulaşan yataklık ve otların yakılması, 
• Hasta hayvanlara ait sütlerin süt satıcılarına verilmemesi, 
• Satıcıların çiftliğe sokulmaması,
• Hastalık sönüşüne kadar hayvan alım ve satımının yapılmaması, 
• Ahırlar birden fazla ise, her biri için ayrı bakıcıların bulundurulması, şayet mümkün değil ise bakıcılarının çizme ve elbiselerinin her ahırda değiştirilmesi,
• Çevre ahır ve çiftliklerin ziyaret edilmemesi, yabancıların hayvanlarını görmeleri için çağırılmaması, 
• Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlarla temas edenlerin, bu hayvanlara ait eşya, malzeme ve naklinde kullanılan vasıtaların dezenfeksiyonunun sağlanması,

Şap Hastalığı'nın Ekonomi ve Ticarete Etkisi 

Şap hastalığının meydana getirdiği kayıplar
• Süt ve et verimindeki kayıplar, 
• Hayvanların gelişmesinde gerilik, 
• Gebe hayvanlarda yavru atma, 
• Özellikle genç hayvanlarda görülen oldukça yüksek oranda ölümler, 
• Dış ticarete getirilen kısıtlamalardan doğan ekonomik kayıplar, 
• Tedavi masrafındaki maliyet, 
Şap hastalığından dolayı yıllık % 15 süt kaybı görülmektedir.Süt kaybından dolayı uğradığımız zarar yaklaşık 8 milyon ABD $ dır. Et kaybı ise % 10 dolayındadır. Et kaybından dolayı uğradığımız zarar ise 81 milyon ABD $dır.Hastalık görülen bölgelerde canlı hayvan ve hayvansal ürün ticareti durdurulmakta, çok sayıdaki tarımsal ürünün başka ülkelerce ithalatına sınırlama getirilebilmektedir.Avrupa'da ve hastalığı eradike eden ülkelerde önce her yıl sistematik yoğun aşılama programı uygulanmıştır. Bu sayede hastalık mihraklarında önemli ölçüde azalma sağlanmıştır. Eradikasyon programı uygulayan ülkeler hayvanları imha etmekte ve çiftçilere hayvanın bedelini ödemektedir.

Peki bu hastalık çıktıktan sonra neler yapmalıyız?